
18 sep De evolutie naar gezondheid: van oerknal naar obesitas
Ons lichaam en onze hersenen zijn het resultaat van miljoenen jaren evolutie. Uit onderzoek blijkt dat de moderne mens ongeveer 200.000 jaar geleden is ontstaan. Vanaf 70.000 v Chr. begon de expansie van de mens over de hele wereld. En pas sinds pak ‘m beet 10.000 jaar bestaat de landbouw en drinken we melk. Maar ook de afgelopen paar honderd jaar is onze leefomgeving sterk veranderd. Denk aan de ontdekkingen van suiker (1900), de cv (1880), de auto (1885), de koelkast (1950), magnetron (1950), gsm (1973) en het internet (1996). Ondanks dat deze uitvindingen ons leven hebben verrijkt, verzwakken ze onze gezondheid. Comfort is nu de grootste voorwaarde voor welvaartsziekten.
De wereld verandert, ons lichaam niet
Waar we vroeger nog naar eten moesten zoeken of moesten vluchten voor wilde dieren, leven we in de 21ste eeuw in een tijd van extreme overvloed. We kunnen op elk moment naar de supermarkt, de auto brengt ons overal heen en als we het koud hebben zetten we de CV aan. De wereld mag door industrialisering en digitalisering dan sterk veranderd zijn, ons lichaam werkt nog op dezelfde manier als onze verre voorouders. Onze genen kunnen deze snelle veranderingen niet bijbenen, ze veranderen namelijk slechts een half procent per miljoen jaar. En dat is hard merkbaar in onze huidige maatschappij. Waar we de laatste 100 jaar steeds ouder werden, zijn de vooruitzichten voor de nieuwe generatie erg bedroevend. De levensverwachting van geboren kinderen (in Amerika) ligt nu lager dan de levensverwachting van hun ouders.
Evolutionaire erfenis
Onze verre voorouders leefde in schaarste en gevaar overheerste. Hun omgeving zorgde ervoor dat zij gezond bleven; ze hadden niet altijd beschikking tot voedsel en moesten bewegen om aan voedsel te komen. Omdat de leefomgeving altijd essentieel is geweest voor de overleving van de mens, hebben we drie instincten ontwikkeld om onze overlevingskans in de oorspronkelijke leefomgeving te vergroten:
- Eten was essentieel om te overleven. Het doel: zoveel mogelijk energie opslaan om in periodes van schaarste te overleven. Het gevolg? We eten te veel en te vaak.
- We moesten in staat zijn om op elk moment van de dag te kunnen vluchten of vechten. Daarom bespaarde we liever al onze energie en bewegen weinig op momenten dat het niet noodzakelijk is. Het gevolg? Inactiviteit.
- Op elk moment van de dag konden we een wild dier tegenkomen. We zijn van nature alert voor prikkels. Tegenwoordig worden we ook overmatig geprikkeld door verleidingen. Het gevolg? Overconsumptie.
De huidige omgeving speelt in op de bovenstaande biologische mechanismen die je door evolutionaire selectie hebt verkregen: ze hielpen je te overleven maar maken je nu juist ziek. Het lichaam is niet ontworpen om veel te eten en stil te zitten. Het resultaat van deze instincten in de 21ste eeuw is een ongezonde levensstijl met te veel koolhydraten, vetten en te weinig beweging.
Koolhydraten maken ons ziek en dik
Onze verre voorouders kende door de strenge winters vaak schaarste. Daarom was het noodzakelijk om in de zomer reserves op te slaan voor de naderende winter. Anders was de kans groot dat je niet overleefde. In de zomer was volop fruit beschikbaar, welke rijkelijk werd gegeten. Het huidige voedingsaanbod met een overschot aan koolhydraten (brood, pasta, rijst, suiker, koek en snoep) zorgt op het niveau van onze genen voor een constante zomer. De overmaat van glucose wordt nu onder invloed van insuline als vet opgeslagen in de lever- en spiercellen, welke in een optimale situatie door beweging weer wordt geleegd. Wanneer je niet voldoende beweegt, wordt het overmatige glucose door insuline in vetcellen omgezet.
Vroeger was insuline dus niet altijd aanwezig. Doordat de mensen vroeger lange afstanden moesten afleggen om te zoeken naar eten en/of drinken, werd hun gehele glucosevoorraad in de lever verbruikt. Door het eten van koolhydraten werd deze voorraad weer aangevuld. Door de beweging ontstaat er na het eten geen glucosevoorraad welke in vet kan worden omgezet. Het hormoon insuline was dan ook minimaal nodig om zijn werking te kunnen uitoefenen.
In de Westerse wereld is insuline tegenwoordig het hele jaar in overvloed aanwezig. De meeste mensen eten dagelijks brood, pasta, rijst, suiker, koek of snoep. Door de constante aanwezigheid van insuline worden onze cellen ongevoeliger voor insuline. De kans is groot dat de alvleesklier niet meer voldoende insuline kan produceren om aan de vraag binnen de cellen te voldoen: de oorzaak van diabetes type 2. Waar vroeger deze aandoening voornamelijk bij ouderen voorkwam, is het nu een Westerse welvaartsziekte geworden die elke 10 seconden iemand op de wereld doodt.
Een ongezonde leefstijl is zelfmoord – in slowmotion
Tegenwoordig is het niet moeilijk om ziek te worden. Het is een uitdaging om gezond te blijven. Een koerswijziging is hard nodig. We moeten anno 2019 geen virussen en bacteriën weren, maar inactiviteit, overconsumptie en chronische stress. Zo remmen we dagelijks kleine schades af voordat ze uitgroeien tot ziekten. Zie je gezondheid als je spaarrekening. Gedurende het leven kun je in deze rekening investeren. De uitbetaling op je oude dag vindt in kwaliteit van leven plaats.
Wacht niet op de man met de hamer. Kies proactief voor verandering. Ik help je graag! Plan een gratis kennismakingsgesprek in
en zet de eerste stap naar de beste én gezondste versie van jezelf!